Expert aan het Woord - Roel Vaneerdeweg, Vlaamse Milieumaatschappij

‘Expert aan het Woord’ verschijnt driemaandelijks en geeft een forum aan specialisten, academici en deskundigen over thema’s uit hun vakgebied, en deelt graag deze visies, kennis en expertise met jullie. Dit forum draagt graag bij tot de objectiviteit, onafhankelijkheid en kwaliteit van dit toekomstdebat.

Dit keer geven we graag het woord aan Roel Vaneerdeweg, beleidsmedewerker mobiliteit & voertuigemissies bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM).

Een belangrijk project binnen de autokeuring in Vlaanderen is het verfijnen van de emissiemetingen, met het oog op een duurzame en milieuvriendelijke mobiliteit. Vanuit zijn beleidsdomein kan Roel Vaneerdeweg dit alleen maar toejuichen. Voertuigen zijn een belangrijke bron van luchtverontreiniging, in die mate zelfs dat verkeersemissies vandaag de dag meer slachtoffers maken dan verkeersongevallen. De impact van die uitstoot op de gezondheid van elke burger en de luchtkwaliteit mag niet onderschat worden.

Onderzoek wijst evenwel uit dat slechts een beperkt deel van de vloot verantwoordelijk is voor een relatief groot aandeel in de totale verkeersuitstoot. Om de grote vervuilers te kunnen detecteren is de autokeuring in Vlaanderen de meest evidente partner volgens Roel Vaneerdeweg. Als expertisecentrum beschikt GOCA Vlaanderen immers over een enorme kennis & expertise en het breidt deze bovendien voortdurend verder uit. Zo werd in juli vorig jaar een nieuwe fijnstofmeting geïntroduceerd bij de autokeuring en werd een studie uitgevoerd rond de verfijnde meting van stikstofoxiden.

En ook de Vlaamse Milieumaatschappij zit niet stil en werkt aan een aantal concrete initiatieven. Het Vlaamse Regeerakkoord engageerde zich immers om de strijd aan te binden tegen alle vormen van emissiefraude, en in dat kader werd al heel wat studiewerk verricht en beleidsinitiatieven opgezet.

De VMM steunt in deze alvast ten volle de nieuwe fijnstofmeting bij de autokeuring. Meer nog, het is vragende partij om deze metingen – die in een eerste fase gebeuren bij personenwagens en lichte vrachtvoertuigen op diesel – ook uit te breiden naar zwaar vervoer. Het liefst op een uniforme wijze over de gewesten heen om zo keuringstoerisme te vermijden.

Net zoals iedereen het evident vindt dat een technisch defect aan een voertuig hersteld wordt voor de verkeersveiligheid, moet het volgens de Vlaamse Milieumaatschappij even vanzelfsprekend worden dat een probleem met de emissiecontrole wordt hersteld met het oog op de luchtkwaliteit.

Niet alleen eigenaars, maar ook voertuigfabrikanten hebben een belangrijke verantwoordelijkheid. Roel Vaneerdeweg pleit daarom voor strengere homologatieregels en een versterkt markttoezicht op emissies. Dat zou toelaten om de duurzaamheidscriteria ook naar fabrikanten toe te monitoren en terug te koppelen, wat evenzeer in het belang is van de voertuigeigenaar/consument. Dit thema werd vanuit Vlaanderen alvast op de Europese agenda gezet en het zal dit blijvend onder de aandacht brengen. Ook CITA, het internationaal platform van instanties betrokken bij de autokeuring, is pleitbezorger van een verdere integratie van en wisselwerking tussen homologatie en autokeuring voor technische- én milieuaspecten.

Terug naar de eigen initiatieven in Vlaanderen. De Vlaamse overheid heeft in 2019 een pilootproject uitgevoerd voor emissiemetingen op en langs de weg. Vlaanderen was daarbij de eerste regio ter wereld die ‘remote sensing’ ontplooide om op grote schaal de uitstoot van voertuigen op de snelwegen te screenen. De techniek werd succesvol toegepast om de uitstoot van voorbijrijdende voertuigen te bepalen, van de lichtste tweewielers tot de zwaarste vrachtwagens. Je kan het vergelijken met flitspalen langs de weg, met dit verschil dat we bij remote sensing een analyse maken van de rookpluimen van de voertuigen die voorbijrijden. Wetenschappelijk onderzoek heeft de deugdelijkheid hiervan alvast bewezen en het is dan ook de bedoeling om deze pilootprojecten in de praktijk verder uit te rollen. Zo ondersteunde de Vlaamse Milieumaatschappij ook al vervolgprojecten met remote sensing in Brussel en in het havengebied van Antwerpen.  Remote sensing stelt ons in staat gericht ‘probleemvoertuigen’ te detecteren en gericht door te verwijzen naar de autokeuring voor een verfijnde meting van de uitstoot.

Daarnaast investeerde de wegeninspectie in een aantal ‘sniffer cars’ die rondrijden in Vlaanderen voor de meting van stikstofoxiden. Hoewel deze techniek nog beperkingen kent, worden deze voertuigen sinds vorige zomer met succes ingezet voor controles op vrachtvervoer. Zowel remote sensing als sniffer cars stellen de overheid immers in staat om de praktijkuitstoot van rijdende voertuigen te bepalen, wat vooral voor het meten van de stikstofconcentraties een belangrijke troef is. Gezien het dynamisch karakter van de uitstoot van stikstofoxiden bij voertuigen, blijft het belangrijk om een voertuig met één of meer verhoogde metingen via remote sensing of sniffer car nadien aan een technische controle te onderwerpen.

In dit kader werkt het expertisecentrum van GOCA Vlaanderen aan het verder verfijnen van de stikstofmeting zodat deze ook in stationaire toestand in het keuringscentrum objectief gemeten kan worden. Net zoals dat vandaag al geldt voor de nieuwe fijnstofmeting die midden vorig jaar werd ingevoerd.

Het uitvoeren van emissiemetingen vereist geavanceerde apparatuur en de nodige expertise over zowel voertuigtechniek als het bedienen van de meetapparatuur. In Vlaanderen hebben we het voordeel dat het keuringsproces geconcentreerd is in een beperkt aantal keuringscentra (43), waardoor de expertiseopbouw en de implementatie van meer geavanceerde meettoestellen optimaal kan gegarandeerd worden. Diezelfde garanties zouden onmogelijk te realiseren zijn in het volledige garagenetwerk in Vlaanderen, zo stelt Roel Vaneerdeweg. Bovendien opereren de keuringsondernemingen in alle onafhankelijkheid ten overstaan van ondernemingen actief in het netwerk van herstelling en verkoop. Zo wordt een objectieve en onpartijdige evaluatie gegarandeerd van de technische staat en milieuvriendelijkheid van een voertuig, wat zowel in het belang is van de eigenaars als van de bredere samenleving.

Momenteel bereidt de Vlaamse Milieumaatschappij het wetgevend kader voor om remote sensing structureel te kunnen uitrollen. De bedoeling is om nog tijdens deze legislatuur te kunnen landen en in de loop van 2024 te starten met een brede monitoring. Dit is eveneens belangrijk in het stikstofdebat, waarbij alle betrokken sectoren en dus ook transport geresponsabiliseerd worden.

Een verder doorgedreven data-uitwisseling tussen de betrokken overheidsdiensten en de erkende keuringsondernemingen zou daarbij een fundamentele bijdrage leveren aan het milieu en de gezondheid. De VMM zet alvast verder in op een nauwe samenwerking met expertisecentrum GOCA Vlaanderen. Voertuigen worden steeds complexer en een onafhankelijke merk-overschrijdende expertiseopbouw is daarbij cruciaal, besluit Roel Vaneerdeweg.